Vimos do monte...

O artigo intitula-se Un rapaz sen aldea, un ninguén... e asina-o Fran P. Lorenzo na sua seczón habitual de Galicia Hoxe, a coluna Vai de Blog. Unha fermosa reflexión en primeirísima persoa sobre a conexión que ainda hoxe a Galiza máis pretendidamente urbana garda con respeito às raízes rurais. Unha reflexión que abranxe aspeitos tan esenciais e etéreos como a língua, mais tamén outros tan tácteis, concretos e definitórios como os produtos dos que cada fin de semana fazian (e fan) acópio os urbanitas que ainda teñen aldea. Son territórios estraños e contraditórios mais que ainda hoxe, a comezos do século XXI, seguen a marcar a ferro a personalidade galega, unha personalidade efectivamente fronteiriza, a médio camiño entre o bulevar e o chanto, entre a fibra óptica e a corredoira, e que nos últimos tempos cristalizou en amostras de arte pop tan salientáveis como as camisolas d'O Rei Cintolo e similares. Un bon tema este, se dúvida, que quizá daria para iso que alguns críticos tanto cacarexan e tanto degoiran: a grande novela galega. Unha cousiña a médio camiño entre Os comedores de patacas e Made in Galiza estaria ben para comezar, non credes? Ainda que diso há saber bastante máis o Subcomandante Xallas, asi que non quero estender-me máis no asunto!
Claro que a leitura de certas pasaxes do texto tamén me trouxo à cabeza aquel Vimos do monte! que soou durante bastante tempo no Xabarin Club...

En fin, aqui vos deixo o artigo. Que gosteis!

A finais dos anos setenta o galego, a lingua galega, a lingua de Galiza, non ingresara aínda nas aulas salesianas de María Auxiliadora. De feito non o fixo até un día do ano 81 ou 82 no que o profesor, coma un xabaril nunha exhibición de louza chinesa, botou as súas desconsideradas gadoupas sobre a finísima porcelana do idioma. Mesmo eu, cativo de adestramento urbano –que practicamente só lle oíra falar galego á señora de Beade que fregaba o portal da nosa casa, ás mulleres que vendían o peixe na praza de Abastos, a algún amigo de meu pai e nos veráns de Corrubedo–, souben recoñecer todos os erros e os castelanismos de alta radioactividade que aquel irmán palentino ía deitando nas súas leccións maxistrais de gallego; a proba de que os cativos que medran neste país levan o galego incorporado de serie, inscrito nalgún recanto do seu corpo: unha aprendizaxe case osmótica que moitos papás e mamás teiman en negarlles aos seus pequenos, non vaia ser que ese galego, aprendido e aprehendido, contamine o perfecto castelán que se practica aquí, en Galiza. Te va buena.Pero falaba da escola e daqueles cativos do centro de Vigo que un día abriron a capa do seu libro de texto para ler unha historia de Otero Pedrayo sobre os ríos galegos. E outros libros. A estrea foi para nós, supoño que coma para moitos primeiros lectores daquel tempo, coas Memorias dun neno labrego, de Xosé Neira Vilas, o best-seller da literatura galega, co permiso de Afonso X e Rosalía de Castro. Lembro as tribulacións de Balbino, un rapaz da aldea, e o alleas que, na altura, me resultaban.

Para os nenos que medramos na cidade, a aldea foi sempre un idealizado Walhalla, un paraíso ao que acudir sempre que non o impedían as obrigas escolares. Chegado o verán, o Antroido, o Nadal ou a Semana Santa, todos os nenos con aldea montaban no coche familiar cada venres pola tarde, e regresaban a Vigo neses mesmos coches, que eran en realidade cabalos de Troia rurais, cargados de grelos, patacas e chourizos, os galanos da Terra, o traballo das avoas e dos avós. A aldea, especialmente en Vigo, marcaba o seu territorio na urbe: no nome dos bares –o Herville, o Sabucedo, o Carballo...,– ou no dos ultramarinos, debuxando unha sorte de xeografía pantasma que eu fun dotando de significado a medida que coñecín, por min mesmo, ese país que convertía os toldos dos negocios en pequenas embaixadas do seu ser minifundista.

Ao revés que Balbino fun, co paso dos anos, desenvolvendo unha sorte de complexo, ou eiva recoñecida, que se facía aínda máis explícita diante da recorrente pregunta dos meus compañeiros: ¿dónde es tu aldea? A resposta "no tengo aldea" comportaba unha outra pregunta/exclamación: "cómo no vas a tener aldea...? O meu pai procuroume unha solución de urxencia: "Si te preguntan les dices que tu aldea es Vigo, que es donde nacieron tus padres...". Eu mesmo sabía, como sabía que era pésimo o galego de Don Amador, que Vigo non era o lugar remoto no que pasar tres meses de vacacións. Só Corrubedo, por un tempo, cubriu o oco desa saudade.

Este día, mentres escribía unha crónica sobre o pasamento de Virxilio Viéitez, volvín achar nas imaxes dese mestre da fotografía o fascinio vexetal da aldea, a súa telúrica enerxía. Dalgunha maneira, encontrei nesas imaxes en branco e negro o espazo, a leira, que a cidade lles negou a todos os que son, coma min, e parafraseando a Neira Vilas, un rapaz sen aldea, coma quen dis un ninguén...